گیاه دارویی خشخاش با اسم علمی PAPAVERSOMNIFER و از خانواده تیر خشخاش با اسم علمی PAIPAVERACEAE و نام محلیکوکنار و تورتوری، قدمتی فراتر از 4 هزار سال دارد. این گیاه در سطح دنیا به عنوان ماده‌ای مخدر، مورد استفاده قرار می گیرد.خشخاش گیاهی علفی شکل و یک ساله می باشد که تاکنون بیش از 200 گونه متعلق به گیاه خشخاش یا پاپاور شناسایی شده و علاوه بر گونه‌های گوناگون، خشخاش دارای زیرگونه واریته و فرمهای مختلفی نیز می باشد و بعضی از محققان، آسیا را منشاء این گیاه می‌دانند. گیاه خشخاش شامل ریشه‌ای مخروطی و کم و بیش چربی می باشد که به طور مستقیم در زمین فرومی‌رود و طول ریشه اصلی این گیاه مختلف است و به گونه گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش وابسته است و به طور متوسط بین 18 تا 20 سانتیمتر و قطر آن یک تا 2 سانتیمتر می باشد.ریشه خشخاش دارای انشعاب‌های کمی می باشد و ریشه‌های جانبی شبکه بسیار وسیعی از ریشه‌های ظریف را تا عمق 50 تا 100 سانتیمتر خاک به وجود می‌آورند و ساقه فوقانی ریشه قطورتر می باشد که موجب استحکام ساقه می‌شود.ساقه مستقیم استوانه‌ای شکل با سطحی صاف به رنگ سبز روشن می باشد و ارتفاع آن با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش، گوناگون است.برگ‌های این گیاه بیضی شکل و در سطح زمین قرار می‌گیرند و بدون دمبرگ می باشند و به طور متناوب بر روی ساقه قرا می‌گیرند و برگ‌های پایین ساقه بزرگتر است که به تدریج به سمت بالا کوچکتر و تخم مرغی شکل می شوند.گل‌های این گیاه انتهای ساقه‌های اصلی و فرعی پدیدار می‌شوند و شامل گلبرگ سفید می باشند که ناحیه فوقانی به رنگ بنفش یا روشن است و میوه خشخاش به شکل گرز است که شیره‌های به خصوصی تولید میکند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان در این رابطه گفته است: خشخاش به وسیله بذر تکثیر پیدا می کند و برای کاشت و تکثیر خشخاش به منظور استخراج مواد موثر مورد انتظار همواره باید از گونه‌ها و یا واریته‌هایی استفاده کرد که نسبت به آسفالت و بیماریها مقاوم می باشد و از میوه‌های بسیار و مقادیر فراوان الکالوئید برخوردار باشند.نبی یاری افزود: ارقام انتخاب شده باید ساقه‌های محکمی داشته باشند به صورتی که با وزش باد روی زمین نخوابند در غیر این صورت مقدار بسیار کمی گل تولید می‌کنند و در نتیجه میوه‌ای که تولید می‌کنند از مواد تاثیر گذار کمتری برخوردار است.
وی ادامه داد: طول دوره رشد گیاهانی که در فصل بهار کشت می‌شوند 120 تا 160 روز می باشد و دوره رشد خشخاش به 6 مرحله خواب بذر، سبز شدن بذر، تشکیل برگ های طوقه‌ای، طویل شدن ساقه، گل‌دهی و مرحله رسیدن بذرها و میوه‌ها و پراکنش تقسیم می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان در رابطه با خاصیت دارویی گیاه گفت: برگ این گیاه برای تسکین سرفه و رفع اسهال و بی‌خوابی مصرف می‌شود.
یاری افزود: تخم این گیاه سرفه‌های خشک را درمان می کند و چاق کننده و مخدر می باشد و بی‌خوابی یا کم خوابی را درمان می کند.
وی بیان کرد: تخم گیاه دارویی خشخاش، درد سینه را درمان می کند و سوزش مجرای ادرار و اسهال کهنه و کم خونی را درمان می کند و نیروی جنسی را نیز تقویت میکند.
آشنایی با درمان برونشیت با پوست خشخاش
دو تا ده گرم پوست خشک خَشخاش را که هنگام چیدن خوب رسیده باشد در دویست گرم آب جوش بیندازید و ظرف محتوای آن را روی آتش قرار دهید تا پنج دقیقه بجوشد، و بعد ده دقیقه آن را دم نمایید سپس آن را صاف کنید و با عسل شیرین نمایید و در طول روز کم کم آن را بنوشید. جوشاندهٔ پوست خشخاش به ترتیبی که درست کردن آن را شرح دادیم برونشیت را معالجه می کند و اگر مبتلا به عفونتهای مجاری تنفس بودید، حتی اگر مبتلا به ورم حنجره شدید بودید، نوشیدن این جوشانده، ان را درمان میکند.
درمان قولنج
جوشاندهٔ پوست رسیدهٔ خشخاش که خشک شده است برای قولنج های معده و روده و اسهال تاثیر گذار است، به شرطی که این عوارض فقط در اثر سوء هضم غذا تولید شده باشد.برای درست کردن جوشاندهٔ پوست خَشخاش باید ده گرم پوست خشک خشخاش را در دویست گرم آب جوش روی آتش بگذارید تا پنج دقیقه بجوشد و بعد ده دقیقه ان را دم کنید و سپس صاف کرده و با عسل شیرین سازید و بنوشید.
برای درمان درد دندان
یک پوست خشخاش را که خوب رسیده و خشک شده باشد در یکی لیتر آب جوش بیندازید و ظرف محتوای آن را روی آتش قرار دهید تا پنج دقیقه بجوشد، و سپس ان را ده دقیقه دم کنید و بعد آن را صاف نموده و سپس دهان خود را با آن روزی دو یا سه بار شست و شو دهید.
برای درمان ورم لثه های دندان
جوشاندهٔ پوست خَشخاش به ترتیبی که طرز تهیه و استعمال استفاده از آن را در خصوص درد دندان شرح دادیم برای درمان ورم لثه های دندان هم مفید و تاثیر گذار است.
برای درمان بی خوابی
یک فنجان جوشاندهٔ پوست خشخاش را اگر قبل از خواب بنوشید به خواب عمیق و خوشی فرو خواهید رفت. برای درست کردن این جوشانده باید ده گرم پوست رسیده و خشک خَشخاش را در دویست گرم آب جوش بیندازید و پنج دقیقه بجوشانید، بعد ده دقیقه آن را دم کنید و سپس صاف کرده و با عسل شیرین سازید و یک فنجان از آن را قبل از خواب بنوشید.
جوشانده پوست خشخاش ضد التهاب معده و مری می باشدو برای درمان های زیر بکار می رود:
درمان اسهال های مزمن
درمان برونشیت
ضد قولنج و ضد درد دندان
بهبود ورم لثه
