قارچ گانودرما (رِیشی یا جانافزا) نوعی قارچ می باشد که در مناطق گرم و مرطوب آسیا میروید. این قارچ هزاران سال است که عضو ثابت طب شرقی می باشد.
با اینکه بسیاری از افراد این قارچ را بهشکل تازه استفاده میکنند، اما استفاده اشکال دیگر آن به شکل پودر یا عصارهٔ محتوی مولکولهای مخصوص نیز رایج می باشد. این قارچ ۴۰۰ جزء زیست فعال دارد که خاصیت از آنها نشئت میگیرد. اثرات استفاده از اشکال گوناگون قارچ گانودرما در مطالعات متفاوت انسانی و جانوری مورد بررسی قرار گرفته است. بعضی از خاصیت های این قارچ در این مطالعات مشخص شدهاند و برای اثبات قطعی بعضی دیگر از خاصیت های آن به مطالعات زیاد تری احتیاج است.
آشنایی با خاصیت های قارچ گانودرما
۱. تقویت دستگاه ایمنی
یکی از مهمترین خاصیت قارچ گانودرما، تقویت سیستم ایمنی می باشد. در صورتی که بعضی جزئیات هنوز قطعی نمی باشد، مطالعات نشان میدهند که قارچ گانودرما میتواند بر ژنهای گلبولهای سفید خون اثر بگذارد. گلبولهای سفید خون نقش بسیار مهمی در دستگاه ایمنی برعهده دارند. علاوه بر این بعضی مطالعات نشان دادهاند که برخی از اشکال قارچ گانودرما امکان دارد مسیر التهاب را در گلبولهای سفید خون تغییر بدهد.
تحقیقات در بیماران سرطانی نشان داده که بعضی مولکولهای کشف شده در قارچ گانودرما میتوانند فعالیت یک نوع از گلبولهای سفید به اسم «سلولهای کُشندهٔ طبیعی» را افزایش بدهند. این سلولها میتوانند با عفونتها و سرطانها در بدن بجنگند.
یک مطالعهٔ دیگر نشان داده قارچ گانودرما میتواند تعداد بعضی از انواع گلبولهای سفید خون (لنفوسیتها) را در مبتلایان به سرطان رودهٔ بزرگ افزایش بدهد.
بیشتر فواید قارچ گانودرما در اشخاصی دیده شده که به بیماری مبتلا می باشند. بااینحال بعضی شواهد از خاصیت این قارچ برای اشخاص سالم نیز حکایت دارد.
در یک مطالعه این قارچ توانست عملکرد لنفوسیتها را در مبارزه با عفونتها و سرطانها در ورزشکارانی که در معرض شرایط استرسزا می باشند، بهبود بخشد.
قارچ گانودرما محتوی ترکیبات آلی می باشد که تأثیرشان در تقویت سلولهای دستگاه ایمنی و افزایش سلامت دستگاه ایمنی به اثبات رسیده است.
همچنین این قارچ توانست رشد ۵ قارچ بیماریزای گوناگون را تا ۵۸٪ کاهش بدهد. استفاده از قارچ گانودرما همراه با آنتیبیوتیکها توانست فعالیت ضدمیکروبی آنتیبیوتیکها را افزایش بدهد.
عصارهٔ قارچ گانودرما میتواند زمان بهبود زخمها را بهطور چشمگیری کم کند. همچنین عصارهٔ قارچ گانودرما فعالیت ضدمالاریایی دارد و همزمان میتواند از بروز آسیب به کبد پیشگیری کند.
البته مطالعات دیگری در بزرگسالان سالم صورت گرفته که هیچ بهبودی را در عملکرد دستگاه ایمنی یا التهابات پس از ۴ هفته استفاده از عصارهی این قارچ نشان نمیدهد.
درمجموع مشخص است قارچ گانودرما بر گلبولهای سفید و عملکرد دستگاه ایمنی اثر میگذارد. بااینحال برای مشخصشدن میزان این تأثیر به مطالعات بسیاری احتیاج است.
۲. خواص ضدسرطان
بیشتر افراد این قارچ را به دلیل خاصیت ضدسرطانیاش استفاده میکنند. قارچ گانودرما در پیشگیری و بهبود بعضی سرطانها مثل سرطان سینه و سرطان پروستات تاثیر گذار است. این ویژگی از طریق کاهش التهابات و جلوگیری از رشد تومورها صورت میگیرد. در یک مطالعه بر روی ۴۰۰۰ زن مبتلا به سرطان پستان که درمان شده بودند، ۵۹٪ از آنان از قارچ گانودرما مصرف میکردند. علاوهبراین در چند مطالعهی دیده شد قارچ گانودرما میتواند باعث مرگ سلولهای سرطانی بشود. بااینحال نتایج این مطالعات در بعضی موارد در میان انسانها و جانوران فرق داشت.
از قارچ گانودرما میتوان در درمان سرطان خون نیز استفاده نمود. قارچ گانودرما میتواند خستگی، افسردگی و اضطراب را در مبتلایان به سرطان پستان و افرادی که آن را درمان کردهاند، بهبود بخشد.
قارچ گانودرما بر روی هورمون تستوسترون اثراتی دارد. از اینرو مطالعهای انجام گرفت تا اثر این قارچ بر روی سرطان پروستات مشخص بشود.نخست مطالعات بر روی یک مورد نشان داد که این قارچ میتواند به درمان سرطان پروستات کمک بکند. اما در مطالعات گستردهتر بعدی نتیجهی مشابهی دیده نشد.
همچنین مطالعاتی بر روی قارچ گانودرما صورت گرفت تا اثر احتمالی آن در درمان سرطان رودهٔ بزرگ مورد بررسی قرار بگیرد. بعضی مطالعات نشان داد درمان یک ساله با قارچ گانودرما میتواند تعداد و اندازهٔ تومورها را در رودهٔ بزرگ کاهش بدهد. علاوهبراین نتایج حاصل از چندین مطالعه نشان میدهد این قارچ میتواند بر بیماران سرطانی اثر مثبتی داشته باشد. این فواید از طریق افزایش فعالیت گلبولهای سفید خون می باشد که در مبارزه با سرطان و بهبود کیفیت زندگی در مبتلایان به سرطان مؤثر می باشد. با اینحال پژوهشگران توضیح دادهاند که قارچ گانودرما باید همراه با درمانهای معمول استفاده بشود و نباید این قارچ را جایگزین درمانهای رایج نمود.
البته بیشتر مطالعات از تأثیر قارچ گانودرما بر سرطان کیفیت بالایی ندارند و به مطالعات بیشتری در این زمینه احتیاج است.
۳. مبارزه با خستگی و افسردگی
شاید تأثیر قارچ گانودرما در تقویت دستگاه ایمنی آنقدر موردتأکید قرار گرفته شده که موجب غفلت ما از دیگر خواص آن شده است. این در صورتی است که قارچ گانودرما خاصیت دیگری نیز دارد. ازجملهٔ این خاصیت ها میتوان به کاهش خستگی و افسردگی و درنتیجه بهبود کیفیت زندگی اشاره نمود. در یک مطالعه تأثیر قارچ گانودرما بر روی ۱۳۲ شخص مبتلا به ضعف اعصاب بررسی شد. ضعف اعصاب با درد، گیجی، سردرد و حساسیت همراه می باشد. پژوهشگران دریافتند در اثر استفاده از ۸ هفتهای مکمل قارچ گانودرما، خستگی اشخاص کاهش یافته و افراد بیشتر احساس تندرستی میکنند.
مطالعهٔ دیگری بر روی ۴۸ زن مبتلا به سرطان پستان که درمان شده بودند، نشان داد در اثر استفاده ۴ هفتهای پودر قارچ گانودرما، خستگی اشخاص کاهش و کیفیت زندگیشان بهبود یافت. همچنین این افراد کمتر دچار اضطراب و افسردگی شدند. همچنین در مطالعهٔ دیگری استفاده از قارچ گانودرما همراه با روند درمان توانست عوارضی مثل خستگی و افسردگی را در این زنان بهبود بدهد.
در صورتی که بعضی فواید قارچ گانودرما برای بیماران به اثبات رسیده، هنوز خاصیت این قارچ برای افراد سالم بهطور دقیق مشخص نشده است.
۴. سلامت قلب
یک عصاره از پروتئینهای موجود در قارچ گانودرما توانست فشار خون موشهای مبتلا به فشار خون بالا را تا مدت ۸ ساعت کاهش بدهد.
همچنین قارچ گانودرما میتواند از آسیب به سلولهای دیوارهٔ رگهای خونی بکاهد.
قارچ گانودرما میتواند کلسترول و مقاومت به انسولین را در بیماران دیابتی کاهش بدهد.
یک مطالعهٔ ۱۲ هفتهای بر روی ۲۶ شخص نشان داد قارچ گانودرما میتواند کلسترول خوب را افزایش و تریگلیسرید را کاهش بدهد. اگرچه بعضی تحقیقات دیگر در بزرگسالان سالم هیچ بهبودی را در سطح کلسترول و تریگلیسرید افراد نشان نداد. بهعنوان نمونه در یک مطالعه پژوهشگران مشاهده کردند استفاده قارچ گانودرما برای بیش از ۱۶ هفته هیچ بهبودی را در کلسترول نشان نداد.
با کلیه این تفاسیر به مطالعات بیشتری برای بررسی اثر استفاده قارچ گانودرما و سلامت قلب احتیاج است.
۵. کنترل قند خون
بعضی مطالعات نشان دادهاند مولکولهای قارچ گانودرما میتوانند قند خون را در جانوران کاهش بدهند. بعضی مطالعات اولیه در انسان نیز نتایج مشابهی را نشان میدهند. بااینحال بیشتر مطالعات برعکس این یافتهها را نشان میدهند. بعد از ارزیابی صدها شرکتکننده، پژوهشگران هیچ بهبودی را در قند خون ناشتای شرکتکنندگان دیده نشده است. نتایج حاصل از مطالعات متناقض می باشند. در بعضی موارد قارچ گانودرما توانست قند خون را پایین بیاورد و در برخی موارد تأثیر خاصی نداشت. در این زمینه نیز به مطالعات بیشتری احتیاج است.
بررسی مقدار مجاز استفاده از قارچ گانودرما
برعکس بعضی غذاها و مکملها، میزان استفاده از قارچ گانودرما به شکل مصرفی آن بستگی دارد. بیشترین مقدار مصرفی برای زمانی می باشد که شخص بخواهد خود قارچ را استفاده بکند. در این موارد فرد میتواند بین ۲۵ تا ۱۰۰ گرم قارچ گانودرما در روز مصرف بکند. این مقدار برای عصارهٔ خشکشدهٔ آن باید تقریبا یکدهم قارچ گانودرمای تازه باشد. بهعنوان نمونه اشخاصی که ۵۰ گرم قارچ گانودرمای تازه استفاده میکنند باید تقریبا ۵ گرم از عصارهٔ قارچ گانودرما را مصرف بکنند. مقدار مصرفی عصارهٔ قارچ از بین ۱٫۵ تا ۹ گرم در روز متغیر می باشد. علاوه بر این بعضی مکملها امکان دارد فقط محتوی بخش خاصی از این قارچ باشند که در این صورت باید مقدار مصرفی پایینتر هم بیاید.