زنیان گیاه یک ساله می باشد که شامل گل سفید رنگ زیبا و میوه ی قهوه ای است. این یکی از با خاصیت ترین گیاهان در طب گیاهان دارویی به حساب می آید. این میوه خواص محرک و ضد اسپاسمی دارد.
این گیاه بوی معطر و طعم تند به خصوصی دارد، یکی از مهم ترین ادویه ها در کاری به حساب می آید. از این گیاه در مصارف گوناگونی استفاده می کنند برای نمونه در آشپزی دانه های آن به عنوان ادویه برای لذیذ و خوش طعم کردن غذاهای متعدد، در پزشکی به عنوان نگهدارنده و در عطرسازی برای تولید اسانس به مقدار کم مورد استفاده قرار می گیرد.
گیاه زنیان به علت احتیاج به نور خوشید و گرما در شهر های گرمسیری جنوب کشور مانند کرمان، بلوچستان، خوزستان و اصفهان رویش چشمگیری دارد.
اسامی دیگر گیاه زنیان
نام علمی: Trachyspermum ammi
سانسکریت: Yamini ، Yaminiki ، Yaviniki
آسامی: جین
بنگالی: یمانی ، یاوان ، یاوان ، جوان ، یاوانی ، یویانا
انگلیسی: Bishop’s weed
گجراتی: عجما ، اجمو ، یاوان ، جاوین
هندی: Ajwain ، Jevain
کانادایی: اوما ، یوم ، اومو
مالایالام: عمان ، آیانوداکان
مراتی: اونوا
اوریا: جوانی
تامیل: امام
تلوگو: وامو
بررسی ساختار گیاه زنیان
این گیاه مثل رازیانه، بادیان رومی، شِوید و زیره به یک خانواده متعلق است.
- شکل: بیضی و مضرس (دندانه‌دار)؛
- اندازه: بسیار کوچک؛
- رنگ: بین زرد- قهوه‌ای تا سبز خاکستری؛
- طعم: تند و تیز؛
- برگ: شبیه پَرهای کوچک؛
- عطر و بو: قَوی شبیه آویشن.
خواص های گیاه زنیان
از بین بردن سنگ مثانه
کافی است شما برای از بین بردن سنگ مثانه در طی روز ۶ گرم دانهٔ زنیان استفاده نمایید.
2. پاک سازی بدن
با استفاده از چای دانهٔ زنیان می توانید سموم داخل بدن را پاکسازی کنید. به همین علت می‌تواند بسیاری از مشکلات پوستی و بیماری‌های مرتبط به آن را کاهش دهد. این کار به تصفیهٔ خون و بهبود جریان خون در بدن کمک می نماید.
3. رفع مشکل شنوایی
از دانهٔ زنیان برای درمان مشکلات شنوایی استفاده می کنند. چند قطره از روغن دانهٔ زنیان را در گوش‌تان بریزید و مشکل شنوایی خود را برطرف نمایید.
4. پاکسازی چشم
یک مشت دانهٔ زنیان را به خوبی در آب بجوشانید. و سپس با این آب چشمان خود را شست و شو دهید و چشم ها را پاکسازی نمایید.
5. برطرف کننده دیابت
مقداری برگ‌های نیم (neem) را در سایه خشک نمایید. آن را پودر کنید و در یک شیشه نگه دارید. شب یک قاشق چای‌خوری از پودر را با نصف قاشق چای‌خوری پودر دانهٔ زیره و پودر دانهٔ زنیان در شیر داغ به خوبی مخلوط کنید و به‌مدت ۳۰ روز از آن استفاده کنید.
6. جلوگیری از سفید شدن مو
- ۲ تا ۳ عدد برگ کاری (زردچوبه هندی)؛
- ۲ عدد کشمش؛
- سرانگشت دانهٔ زنیان؛
- و مقداری شکر برای طعم دادن.
برگ کاری، کشمش و دانهٔ زنیان را در یک فنجان آب ریخته و بپزید. در صورت لزوم برای طعم دادن به آن شکر اضافه نمایید. در طول روز یک لیوان از آن بنوشید. این روش از سفید شدن مو جلوگیری می کند.
7. تسکین درد مفاصل
برای بهتر شدن درد مفاصل، مارچوبه، دانه زیره سیاه، دانه شنبلیله و دانه زنیان را با هم به خوبی مخلوط نمایید. در مرحله بعد پودر کنید و هر روز صبح نصف قاشق چای‌خوری از آن را میل کنید.
8. برطرف کننده نفخ شکم
۳ قاشق غذاخوری دانهٔ زنیان را در آب لیمو خیس نمایید. سپس مرحله بعد آن را در سایه خشک نموده با مقداری نمک سیاه ترکیب و پودر کنید روزی دوبار ۱ قاشق چای‌خوری از آن را با آب گرم مخلوط کنید و استفاده نمایید.
9. برطرف کننده درد گوش
۱ قاشق چای‌خوری سیر و ۲ قاشق چای‌خوری دانهٔ زنیان را در روغن کنجد سیاه روی شعله حرارت دهید تا به رنگ قرمز در بیاید. اجازه دهید تا سرد شود و آن را از صافی رد نمایید و چند قطره از آن را داخل گوش خود بریزید. این روش برای درمان التهاب گوش خیلی گزینه مناسبی می باشد.
10. کمک کردن به کاهش وزن
نوشیدن نصف لیوان آب و دانه زنیان خیس‌شده با معده خالی به حل شدن چربی کمک می نماید. هر روز صبح با معده خالی یک قاشق چای‌خوری دانه زنیان بخورید. این کار موجب می‌شود تا در یک ماه ۴ تا ۵ کیلوگرم وزن خود را کاهش دهید.
11. درمان جای جوش ها
از دیگر خواص گیاه زنیان کمک به درمان جای جوش می باشد. پودر دانه زنیان را با ماست مخلوط کنید و روی صورت خود قرار دهید. بعد از سی دقیقه آن را با آب گرم به خوبی شست و شو دهید. این روش درمانی می‌تواند جای جوش را کمرنگ نماید.
12. رهایی از اعتیاد به مشروبات الکلی
این گیاه برای کسانی که می‌خواهند از اعتیاد به الکل رها شوند گزینه مناسبی است. جویدن روزانه دانه زنیان کمک می‌کند تا میل به الکل نیز کاهش یابد.
13. کاهش درد میگرن
دانه‌های زنیان را در یک ورق کاغذ بپیچید و بو نمایید. این کار برای کاهش سردردهای میگرنی امری بسیار مفید است. همچنین می‌توان برای درمان سایر مشکلات مرتبط به سر دانه‌های زنیان را سوزاند و بو کرد.
14. رفع مشکلات معده
۳ قاشق چای‌خوری دانه زنیان را در آب لیمو خیس نمایید و در سایه خشک کنید. سپس آن را آسیاب کنید و با مقداری نمک سیاه ترکیب کنید و دوبار در روز با آب ولرم بخورید. این‌کار روش بسیار مناسبی برای درمان بی اشتهایی، نفخ شکم و دیگر مشکلات معده می باشد. این ماده را به‌صورت روزانه مصرف کنید تا نتیجه دلخواه را به دست آورید.
نکته های مهم در خصوص نگهداری و استفاده از دانه گیاه زنیان
- دانه زنیان را از مکان‌های مرطوب و همچنین تماس مستقیم نور آفتاب حتما دور کنید؛
- دانه زنیان را نمی‌توان برای یک مدت طولانی ذخیره کنید؛
- از مصرف بیش‌از‌اندازه این دانه جلوگیری کنید. مصرف زیاد در برخی از افراد می‌تواند موجب تهوع، استفراغ، تحریک پوستی، حساسیت و سردرد شود؛
- مصرف مناسب دانه زنیان عوارض جانبی ندارد؛
- این دانه را در بطری‌هایی با درب محکم در جای خنک و خشک نگه دارید؛
- افراد دارای مشکلات کبدی و اسیدیته بالا باید از مصرف دانه زنیان خودداری نمایند.
