رازک - عمده

گیاهی است از خانواده ی Cannabinaceae، علفی، چند ساله، ۲ ساله، بالارونده، دارای ساقه هایی پیچ دار، به طول ۶ متر (گاهی نیز ۱۰ - ۲ متر)، برگ هایی قلبی شکل و کرک دار با حاشیه ی دندانه دار و گل هایی به قطر ۵ میلیمتر. در پایه های ماده ی رازک، گل هایی به رنگ سفید مایل به حنائی، به حالت مجتمع به صورت مخروط های تقریبا کروی ظاهر می شود. این مخروط ها از فلس های نازکی تشکیل شده اند که در کناره ی هر یک، ۲ تا ۶ گل ماده همراه با براکته های کوچک جای دارد. میوه ی این گیاه، به صورت فندقه هایی است که در سطح آن ها و در قاعده براکته ها، تارهای ترشحی فراوان به وجود می آید. در این تارها، ماده ای به نام لوپون lupulin، جمع می شود. بوی آن در صورت تازه بودن، معطر و مطبوع و مشابه بوی والرین و طعم تلخ و با احساس گرما همراه است. برای به دست آوردن لوپون، مخروط های ماده ی گیاه را که دارای این ماده به صورت ذرات قهوه ای یا طلائی رنگ است، به شدت تکان می دهند تا این ماده از قاعده براکته ها و سطح میوه ها آزاد گردد و یا آنکه مخروط های ماده را بر روی غربال هائی با سوراخ ریز، مالش می دهند و لوپون را که هر ذره اش به صورت غده های قارچی شکل به حالت آویخته است، به دست می آورند. لوپون که ماده ی موثر مخروط ماده ی رازک است، در آب حل نمی گردد ولی به آهستگی آن را جذب می کند. در عوض الکل و اتر را سریعا جذب می نماید و خیس می خورد. زمان جمع آوری محصول رازک از مرداد تا شهریور می باشد. معمولا جمع آوری مخروط های ماده از پایه های گیاه، قبل از رسیدن کامل آن ها و از ساعات اولیه ی صبح آغاز می گردد. گل های ماده ی مخروطی شکل و فلس دار اندام دارویی رازک را تشکیل می دهند. رازک به صورت خودرو در جنگل ها و اماکن مستور از درختچه ها و انبوه بوته ها می روید و امروزه علاوه بر نوع خودرو، به صورت کشت شده در برخی از کشورها پرورش می یابد. وجود رازک در مناطق شمالی ایران (گرگان، بندر گز، چالوس، تنکابن، رشت، لاهیجان و آستارا) و جنگل های ارسباران گزارش شده است.