ناموجود
یبوست، یکی از مشکلات شایع گوارشی است که افراد را در همه سنین تحت تاثیر قرار می دهد، میزان شیوع آن حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد افراد جامعه میباشد. تاثیرات خانوادگی و اجتماعی مهمی را سبب می شود و به دلیل ایجاد عوارض طولانی مدتی چون بواسیر و شقاق در بیمار حائز اهمیت است. از علل مهم یبوست میتوان به مصرف غذاهای کم فیبر، مصرف کم مایعات، کم تحرکی، استفاده نادرست از مسهلها و مصرف برخی داروها (از قبیل داروهای ضد درد ، مدرها و آنتی هیستامین ها) اشاره کرد. بیماریهایی چون دیابت و کمکاری تیروئید نیز ممکن است باعث یبوست شوند.
مطالعات جدید نشان دادهاند که اطلاعات موجود در طب سنتی میتواند سبب افزایش چشمگیر شانس یافتن ترکیبات موثر دارویی گردد و شربت ملین باریج نیز با استفاده از همین راهکار و از منابع طب سنتی ایران استخراج شده است.
این دارو با دارا بودن مفرداتی چون بنفشه، عناب، اسفرزه، بهدانه، گل سرخ، گل گاوزبان و شکر سرخ که هر کدام دارای مستنداتی با عنوان “تلیین طبع، ملین طبع یا تلیین شکم” در کتب مرجع طب سنتی میباشند، به عنوان یک داروی ملین مناسب و بیعارضه (برخلاف داروهای مسهل معمول که دارای عوارض میباشند) معرفی میشود. این فرآورده با وجود ترکیبات موسیلاژی و پلیساکاریدی اثرات ملینی مطلوب و بیخطری از خود نشان میدهد.
مطالعات مختلف بالینی و حیوانی که به بررسی اثر ضد یبوست گیاهان دارویی پرداختهاند نشان میدهند این ترکیبات دارای آثار ضد یبوست مناسبی میباشند:
عناب: در یک مطالعه بالینی کنترلدار، اثربخشی و ایمنی عصاره میوه عناب (Ziziphus jujuba) برای درمان یبوست با منشا ناشناخته (Idiopathic Constipation) به مدت ۱۲ هفته روی ۳۷ بیمار (۳۴ تا ۸۰ ساله) مبتلا به یبوست مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه: ارزیابی درجهبندی شده به منظور میزان اصلاح وضعیت یبوست (VAS: visual analog scale) و زمان عبور مدفوع از دستگاه گوارش (TT) قبل و بعد از مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت. بیماران به دو گروه ۱۸ (گروه دارو: عصاره عناب) و ۱۹ نفره (گروه کنترل: پلاسبو با طعم و رنگ مشابه دارو) تقسیم شدند. مقدار مصرف عصاره در گروه دارو از 20 قطره شروع و حداکثر تا ۴۰ قطره ادامه یافت. (هر چهار روز، چهار قطره افزایش داشت تا جایی که بیمار از حرکات روده احساس رضایتمندی نمود). نتایج نشان داد که زمان عبور مدفوع از دستگاه گوارش (TT) در هفته ۱۱ آزمون از ۱۲/۲ واحد به ۳ واحد کاهش داشت. همچنین شدت یبوست در گروه دارو از ۶/۲ به ۲ و در گروه پلاسبو از ۶/۲ به ۵ کاهش یافت. بهبود کیفیت زندگی (بر اساس پرسشنامه) در گروه دارو از ۹/۱ به ۳/۱ و در گروه پلاسبو از ۳/۲ به ۴/۱ تغییر یافته است. بر اساس این نتایج عصاره عناب در درمان یبوست مزمن ناشناخته اثربخش و ایمن است.
گل سرخ: در یک مطالعه حیوانی، اثر ملینی و پروکینتیکی عصاره حاصل از جوشاندن گل سرخ در موش صحرایی بررسی شده است. در این مطالعه موشهای صحرایی به دو گروه دارو و کنترل تقسیم شدند (n=۷) عصاره گل سرخ و پلاسبو به دو گروه گاواژ شد. تعداد قطعات، وزن و درصد آب مدفوع در هر دو گروه، ۲۴ ساعت بعد از گاواژ بررسی شد. به منظور ارزیابی اثر احتمالی ملینی اسموتیک دارو، ناحیه ژژنوم در روده باریک موش های صحرایی به صورت تصادفی به بخشهای ۴ سانتیمتری تقسیم و ۰/۵ میلیلیتر از عصاره گل سرخ، لاکتولوز یا سالین به هر بخش تزریق شد. حجم محتوای هر بخش روده بعد از یک ساعت اندازهگیری شد. به منظور ارزیابی اثر تحریکات رودهای ، به موشهای صحرایی ناشتا عصاره یا پلاسبو گاواژ شد. سی دقیقه بعد، تمام موشها با محلول رنگی فنل رد یا متیل سلولز گاواژ شدند. سپس در فاصلههای زمانی مشخص شده مقدار ماده در بخشهایی از دستگاه گوارش اندازهگیری شد. نتایج حاکی از آن بود که تعداد قطعات و درصد آب مدفوع در گروه عصاره گل سرخ، به طور معناداری نسبت به پلاسبو افزایش یافته است. اما حرکات رودهای دو گروه دارو و پلاسبو اختلاف معناداری نداشت. همچنین حجم محتوای ژژنوم روده باریک در گروه عصاره گل سرخ یا لاکتولوز نسبت به پلاسبو افزایش معناداری داشته است. در نتیجه جوشانده گل سرخ دارای خاصیت ملینی از طریق نفوذ اسموتیک به داخل روده می باشد.
اسفرزه: اثر ملینی دانههای اسفرزه به عنوان یک ترکیب سلولز- پکتین در درمان ۵۰ بیمار دیده شده است. آزمایشهای کلینیکی دیگری نشان میدهد که دانههای اسفرزه افزایشدهنده وزن مدفوع و کاهش دهنده زمان انتقال رودهای است.
در آزمایشی دیگر که روی ۱۲ فرد دارای پارکینسون انجام شد، درمان با اسفرزه (۱/۵ گرم، ۲ بار در هفته، مدت آزمایش: ۴ هفته) منجر به افزایش میزان مدفوع و وزن آن گردید. تركيبات گياهي موجود در اسفرزه در حضور آب به يك جسم لغزنده تبديل مي شود كه موسيلاژ نام دارد. يك فاكتور مهم درعملكرد فيزيولوژيک اسفرزه جهت تنظيم اعمال روده اي، خاصيت ژل مانند آن (موسیلاژ) است. هنگامي كه اسفرزه وارد دستگاه گوارش ميگردد از طریق جذب آب باعث حجیم شدن محتویات روده شده و با افزایش حرکات دودی شکل باعث تخلیه مدفوع میگردد. ماده موسیلاژی اسفرزه نیز به صورت غشاء نازکی جدار رودهها را پوشانده و با تشکیل یک لایه محافظ عمل تسکیندهنده خود را در بیماریهای التهابی رودهها اعمال میکند.
گل بنفشه: در یک مطالعه حیوانی خاصیت ملینی گل بنفشه با دو روش: ۱) قفس متابولیک و ۲) حرکات معدی-رودهای بررسی شد. در روش اول موشهای صحرایی به ۳ گروه مختلف:۱) کنترل ۲) استاندارد و ۳) دارو (عصاره بنفشه) تقسیم شدند. در گروه کنترل محلول ۱ درصد توئین ۸۰ ، گروه استاندارد، بیزاکودیل (mg/kg ۲/۵) در محلول ۱ درصد تویین ۸۰ و گروه دارو دوزهای دوز mg/kg ۲۰۰ و ۲۰۰ از عصاره بنفشه در محلول ۱ درصد تویین ۸۰ به صورت خوراکی تجویز شدند. بلافاصله بعد از مصرف دارو موشها در قفس متابولیک قرار داده شدند تا مدفوع آنها قابل جمعآوری باشد. ۲۴ ساعت بعد از مصرف دارو مدفوع جمعآوری و وزن گردید. نتایج این مطالعه نشان داد وزن مدفوع در گروه کنترل: 055/0±838/1، گروه استاندارد 032/0±330/2 و گروه عصاره آبی بنفشه با دوز mg/kg ۴۰۰ برابر 153/0±679/2 گرم بود. نتایج حاکی از آن بود که عصاره آبی بنفشه در این روش اثر ملینی قابل قبولی داشته است.
در بررسی عبور روده ای، موشها مانند بالا به سه گروه تقسیم شدند. ۲۴ ساعت قبل از آزمون، موشها گرسنه نگه داشته شدند. (فقط دسترسی به آب داشتند) گروه کنترل محلول ۱ درصد توئین ۸۰ (با دوز mg/kg10)، گروه کنترل مثبت بیزاکودیل با دوز mg/kg ۲/۵ و گروه دارو نیز عصاره بنفشه با دوز mg/kg ۲۰۰ و ۴۰۰ وزن بدن به صورت خوراکی دریافت کردند. بعد از ۳۰ دقیقه به موشهای هر دو گروه ۱ میلیلیتر شارکول خوراکی داده شد و روده موشها خارج گردید طول آنها (از اسفنکتر پیلوریک تا سکوم) اندازهگیری شد. درصد حرکات دودی لوله گوارش به صورت درصد فاصله طی شده توسط شارکول خوراکی به طول کل روده کوچک بیان گردید که نتایج برای گروههای مختلف به شرح زیر است: گروه کنترل11/2±46/62، گروه استاندارد 86/1±90/62 و گروه عصاره آبی بنفشه دوز دوز mg/kg 200 و 400 به ترتیب برابر با 77/1±35/84 و 36/2±70/85 گرم نتایج حاکی از این بود که عصاره بنفشه اثرات قابلتوجهی روی تحرک دستگاه گوارش داشته است.
همچنین در مقالات متعدد از میوه سپستان، بهدانه و گل گاوزبان (به دلیل دارا بودن موسیلاژ و لعاب)، به عنوان گیاهان ملین در درمان یبوست نام برده شده است.
شربت گیاهی ملین کودکان لاکساپلاس باریج ، فراورده طب سنتی و حاوی گیاهانی مانند عناب ، بنفشه ، سپستان ، گل گاو زبان ، گل سرخ ، بهدانه و اسفرزه میباشد. این دارو برای درمان یبوست در کودکان تولید شده است اما میتواند برای بزرگسالان نیز به کار برده شود. برای اطلاع از شیوه مصرف دارو به تب شیوه مصرف مراجعه کنید.
یبوست ، یکی از مشکلات شایع گوارشی است که افراد را در همه سنین تحت تاثیر قرار می دهد، میزان شیوع آن حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد افراد جامعه میباشد. تاثیرات خانوادگی و اجتماعی مهمی را سبب می شود و به دلیل ایجاد عوارض طولانی مدتی چون بواسیر و شقاق در بیمار حائز اهمیت است. از علل مهم یبوست میتوان به مصرف غذاهای کم فیبر، مصرف کم مایعات، کم تحرکی، استفاده نادرست از مسهل ها و مصرف برخی داروها (از قبیل داروهای ضد درد ، مدرها و آنتی هیستامین ها) اشاره کرد. بیماری هایی چون دیابت و کم کاری تیروئید نیز ممکن است باعث یبوست شوند.
مطالعات جدید نشان دادهاند که اطلاعات موجود در طب سنتی میتواند سبب افزایش چشمگیر شانس یافتن ترکیبات موثر دارویی گردد و شربت ملین لاکساپلاس باریج نیز با استفاده از همین راهکار و از منابع طب سنتی ایران استخراج شده است.
لاکساپلاس باریج با دارا بودن مفرداتی چون بنفشه ، عناب، اسفرزه ، بهدانه ، گل سرخ ، گل گاوزبان و شکر سرخ که هر کدام دارای مستنداتی با عنوان ” تلیین طبع، ملین طبع یا تلیین شکم ” در کتب مرجع طب سنتی میباشند، به عنوان یک داروی ملین مناسب و بیعارضه (برخلاف داروهای مسهل معمول که دارای عوارض میباشند) معرفی میشود. این فرآورده با وجود ترکیبات موسیلاژی و پلیساکاریدی اثرات ملینی مطلوب و بیخطری از خود نشان میدهد.