رازیانه

گیاهی است از خانواده ی Umbelliferae، افراشته، علفی، چند ساله و دایمی به ارتفاع 1 تا 2 متر، دارای ساقه هایی منشعب با شیارهای طولی، برگ هایی با بریدگی هایی عمیق که برگ را به قسمت های نخ مانند تبدیل می کنند و گل آذین های زرد رنگ و بدون طبق که به صورت چتر گروهی در انتهای شاخه های گل دهنده ظاهر می شوند. از این گیاه دو زیرگونه وجود دارد که میوه ی یکی شیرین است و به طور گسترده جهت مصارف غذایی و دارویی کشت می شود و دیگری تند که بر روی زمین های صخره ای و خشک نواحی مدیترانه ای می روید. اعراب، آب مقطر رازیانه را از داروهای موثر مقوی باه می دانند. باقیمانده ی عمل تقطیر، یعنی تفاله ای که به جای می ماند، پس از خشک شدن، غذای خوبی برای حیوانات است. میوه ی رازیانه از دو فندق به هم پیوسته تشکیل شده است و ظاهری باریک، دراز و استوانه ای دارد. سطح آن بی کرک، شیار دار، به رنگ سبز روشنو گاهی زرد روشن است. طعم آن معطر، کم و بیش شیرین، بوی آن ملایم و به حالت تازه ناپسند است. میوه ها را قبل از رسیدن کامل هنگامی که به حد کافی سفت شده و به رنگ خاکستری مایل به سبز درآمده اند، برداشت می نمایند. به این منظور قسمت های هوایی گیاه را قبل از افتادن میوه ها درو نموده و آن ها را در مکان مناسبی به دور از نور مستقیم آفتاب خشک، سپس دانه ها را از سایر قسمت ها جدا می کنند. این گیاه در طبقه بندی ادویه ها قرار می گیرد و در آشپزی و صنعت دارو نیز کاربرد دارد. معمولا به حالت سبز و پس از نمو کامل از گیاه می چینند و به همان حالت مصرف می شود. ریشه ی رازیانه ضخیم، دوکی شکل، به رنگ مایل به سفید و دارای بوی معطر و مطبوع است. برای استفاده از آن پس از خارج کردن ریشه از زمین باید آن را به خوبی شسته، به قطعاتی تقسیم نمود و سپس خشک کرد تا همیشه در معرض استفاده قرار داشته باشد. از میوه ی آن به وسیله ی تقطیر با بخار آب به دست می آید و بی رنگ یا به رنگ زرد پریده است. بو و طعم آن ملایم و معطر است. بر اثر کهنگی و به مرور زمان، رنگ قهوه ای مشخص پیدا می نماید. از این جهت باید در ظروف کاملا در بسته، در محل خنکو همچنین دور از نور و روشنایی نگهداری شود. میوه برگ،ریشه و دانه اندام دارویی این گیاه را تشکیل می دهند. روغن این گیاه خاصیت دارویی دارد. رازیانه بومی مناطق مدیترانه ای است و به حالت خودرو رشد می کند. در ایران این گونه از شمال (گرگان و دره هراز)، آذربایجان (تبریز)، کردستان، کرمان و خراسان جمع آوری می شود.