آویشن شیرازی(Zataria multiflora)یا آزربه (نام علمی: Thymes) سردهای از تیره نعناعیان است. آویشن حدود ۳۵۰ گونه دارد. در ایران ۱۴ گونه گیاه معطر و چند ساله دارد.
این سرده به مرزنگوش بسیار نزدیک است و در مناطق کوهستانی میروید.
طبع آویشن در طب سنتی گرم و خشک است و مصرف بیش از اندازه آن برای افراد صفراوی (دارای مزاج گرم و خشک) توصیه نمیشود. آویشن خود به عنوان مصلح بسیاری از مواد غذایی مانند پنیر تازه، دوغ و ماست، قارچ خوراکی، لوبیا سبز، نخود سبز، باقلا سبز، انواع ماهی، گوشت دل و سیب زمینی محسوب میشود و مصلح آویشن بر اساس آنچه در کتب طب سنتی آمده است، سرکه انگور است.
حدود 3 یا 4 سال پس از کاشت، آویشن چوبی می شود و نیاز به کاشت مجدد دارد. آویشن به طور معمول تا ارتفاع حدود 15 تا 20 سانتی متر رشد می کند. در طول تابستان شما در هر زمان که بخواهید می توانید برگ ها و گل های آویشن را برداشت کنید ولی این کار معمولا در اواسط تابستان انجام می شود.
خواص
1- دارای ویتامین های A -B -E و هورمون گیاهی می باشد.
۲- استحمام با آب جوشیده آویشن شیرازی در تسکین درد رماتیسم شفابخش بوده و در رفع لاغری موضعی نیزمؤثر می باشد.
۳- مصرف دمکرده آویشن شیرازی در درمان صرع، قطع عادت ماهانه میگرن، تب و دفع انگل اثر خوبی دارد.
۴- آویشن شیرازی مقوی ، محرک ، قاعده آور، التیام بخش ، افزاینده شیر مادر، تصفیه کننده خون، مدر، ضد عفونی کننده، مقوی عضلات، دافع اخلاط خونی ، آرام بخش و دافع سودا بوده و حافظه را تقویت ونیروی جنسی ر افزایش می دهد.
۵- این خوراکی حاوی آنتی بیوتیک طبیعی بوده و مصرف دمکر ده و جوشانده آن برای اشخاصی که مبتلا به بیماریهائی نظیر: درد معده، سرطان، کلسترول، ورم روده، سیاه سرفه، اختلال های مغزی و کلیوی، مسمومیت ، دندان درد، شبکوری ، ناراحتی کبدی ، چاقی، ورم کلیه، ناتوانی جسمی، آسم، درد سیاتیک، سنگ کلیه، ترشخات رحم ، زکام سوءهاضمه، آرتروز، واریس وبرفک دهان می باشند مفید است.
۶-عرق آویشن شیرازی برای درمان جوشهای جلدی اثر مثبت دارد.
۷- توصیه شده است که برای درمان بیماریهای ریوی مثل برونشیت حدود ۵ قطره از اسانس آویشن را بر روی قند چکانده و به همراه چای میل کنید.
۸- دم کرده آویشن به مقدار یک قاشق مرباخوری در هر فنجان آب به مدت سه نوبت در روز به هضم غذا کمک کرده و موجب درمان سرفه می گردد و همچنین باعث تسکین انواع تشنج شده و ضمنا" بوی بد دهان را نیز بر طرف می کند.
۹- از آویشن شیراز ی در درمان بیماریهائی مانند: گریپ های عفونی، برونشیت، نارسائی کبد و ناراحتی های ریوی استفاده درمانی می گردد.
۱۰- از جوشانده غلیظ آویشن شیرازی در تقویت پیاز مو استفاده می شود، از دمکرده رقیق آن نیز مخلوط با عسل در صبحانه به جای چای استفاده می گردد.
۱۱- از این خوراکی در تهیه غرغره ها(برای درمان گلو درد چرکی) و حمام های درمانی در رژیم های لاغری و در تهیه خمیر دندان ها استفاده می شود همچنین از جوشانده این خوراکی به عنوان کمپرس در درمان رگ به رگ شدن و پیچیدگی عضلات استفاده میکنند. تهیه چای: بر روی 2 گرم از پودر برگ آویشن، یک لیوان آب جوش ریخته و پس از 15- 10 دقیقه صاف کرده و مینوشیم. داروهایی گیاهی تهیه شده از آویشن، اکثراً به شکل مایع و شربت میباشند که با استفاده از راهنمای همراه دارو، باید مصرف شود. هم چنین به صورت تیبگهای مختلف، که اکثراً حاوی 2 گرم پودر و یا خرد شدهی برگ آویشن است، در دسترس قرار میگیرد. خواص دیگر آن، شامل خاصیت ادرار آور، ضد عفونی کنندهی مجاری ادرار و ضد کرم است.
طریقه مصرف
۱)برای مصرف درمانی از این نوع خوراکی معمولا سرشاخه های آویشن را در اوایل دوره گل دهی (اردیبهشت و خرداد) جمع آوری کرده سپس آن ها را خشک نموده و از آن استفاده می کنند. علاوه بر مصارف درمانی در تهیه ادویه ها ، سس ها ، کنسرو ماهی و غذاهای گوشتی استفاده می نمایند.
۲) در تاریخچه آویشن آمده که از عطر آویشن در مراسم مذهبی استفاده می شده است و موسی پیامبر دین یهود نیز به این عطر خیلی علاقه داشت و همیشه آن را باخود به همراه می برد. همچنین پزشکان یونانی نیز از آویشن در درمان بیماریهای عفونی (عفونت کبد) منژیت و اختلالهای مغزی به کار می بردند.
هشدارها
۱-زنان حامله مجاز به مصرف این خوراکی نمی باشند.، زیرا موجب خروج جنین می شود و در برخی افراد موجب ضعف نیروی جنسی و کم اشتهائی می گردد.
۲- اشخاص مبتلا به آلبومینوری مجاز به استفاده درمانی از این نوع خوراکی نیستند.