زرشک کوهی

گیاهی است درختچه ای به ارتفاع ۱ تا ۳ متر و در محیط مساعد به ۶ متر هم می رسد. دارای شاخه هایی اغلب افراشته، شکننده، خارهای سه شاخه و میوه هایی کشیده و بیضی شکل به رنگ قرمز، نارنجی. میوه های نژادهای پرورشی گیاه زرشک ممکن است به رنگ زرد، بنفش و یا آبی تیره باشند. شاخه های بلند این درختچه، تیغ های فراوان دارد. شاخه های کوتاه یا جوان آن، دارای برگ هائی به وضع متناوب است. گل های آن که در اردیبهشت و خرداد ظاهر می شود به رنگ زرد زیبا و مجتمع به صورت خوشه ای آویخته است. میوه ی زرشک کوچک، قرمز و بیضوی است و طعم ترش و ملایمی دارد. پوست ریشه ی این گیاه رنگ زرد و مزه ای تلخ و گزنده دارد. این ریشه ها را در فصل بهار یا پاییز جمع آوری می نمایند. قبل از خشک شدن ریشه های جمع آوری شده، پوست آن ها را به صورت تازه جدا می کنند و جهت عصاره گیری و یا تهیه ی پودر خشک مورد استفاده قرار می دهند. پوست ریشه و ساقه، برگ، گل، میوه ی بی دانه و با دانه، اندام دارویی این گیاه را تشکیل می دهند. درختچه ی زرشک در نقاط مختلف ایران از جمله مناطق زیر گزارش شده است: ارتفاعات البرز، گیلان (رودبار)، مازندران (دره چالوس، کجور و ...)، گلستان (آلمه)، آذربایجان (قره داغ) و خراسان (نقاط شمالی، شرق و جنوب شرقی بیرجند، هریوند و قنود).