گل گاوزبان

"گاو در زبان ترکی به معنی آبی هم آمده است و گل گاوزبان یعنی گلی که برگی آبی رنگ دارد. گاوزبان گیاهی است از خانواده Braginaceae، علفی و یک ساله که ارتفاع ساقه ی آن تا ۶۰ سانتی متر می‌رسد. برگ هایی منفرد، ساده و پوشیده از تارهای خشن دارد. گل های آن که به تناسب محل رویش، در فاصله ماه های فروردین و تیر ظاعر می شود، رنگ آبی زیبا و به ندرت سفید یا گلی دارد. کاسه و جام گل آن ۵ قسمتی و منقسم به قطعاتی است که بدان ظاهر جدا گلبرگ می دهد. از اختصاصات جام گل آن این است که قطعات پهنک جام، به لوله ای که در غالب گیاهان این تیره دیده می شود، منتهی نمی گردد و این خود بهترین وسیله تشخیص آن از گیاهان مختلف این تیره است. ساقه ی آن شیاردار و خاردار، برگ ‌ها ساده و پوشیده از تارهای می باشد. جام های گل گاوزبان را همزمان با گلدهی گیاه یعنی از فروردین تا تیر ماه جمع آوری می کنند. برای بالا بردن کیفیت جام ها باید آن ها را در سایه با دمای ملایم و در سطح وسیع برای جلوگیری از رشد قارچ ها و از بین رفتن گل ها خشک نمود. برگ گاوزبان دارای بوی ضعیف و طعم بدون مزه است ولی گل هایش طعم لعابی دارد. گل، برگ و یا سرشاخه گلدار اندام دارویی این گیاه را تشکیل می دهند. از نام‌های دیگر محلی می توان "برنجاس" و "گانیل" را نام برد که این اسامی بیشتر در میان عشایر قشقایی جنوب استان فارس و حاشیه ی خلیج فارس مورد استفاده قرار می‌گیرند. گاوزبان احتمالاً از نواحی غربی مدیترانه، اسپانیا شمال آفریقا به نواحی دیگر راه یافته و امروزه در منطقه ی مدیترانه، نواحی شمال آفریقا و قسمت‌هایی از خاورمیانه می روید. این گیاه در مناطق وسیعی از شمال ایران از جمله آذربایجان، گیلان، مازندران، کلاردشت، ارتفاعات چالوس، کندوان و جنگل گلستان نیز می روید."