دانه کرچک یکی از گیاهانی است که در برخی مناطق جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و فرآورده‌های متنوع آن مصارف مختلفی دارند. برخی افراد این گیاه را به عنوان یک منبع غذایی مورد استفاده قرار می‌دهند و از دانه‌های آن به عنوان یک منبع پروتئین و مواد مغذی استفاده می‌کنند. اما در عین حال، گیاه کرچک همچنین شهرتی به داشتن سم در دانه‌های خود دارد که این موضوع باعث ایجاد سوالاتی در مورد ایمنی مصرف آن می‌شود.
برخی منابع غذایی ادعا می‌کنند که دانه کرچک حاوی مواد سمی می‌باشد که می‌تواند برای سلامتی ضرر‌هایی داشته باشد. این موضوع باعث ایجاد شک و تردید در میان افرادی که به دنبال تغذیه سالم و انتخاب بهترین منابع غذایی هستند، می‌شود. برای اینکه به این پرسش‌ها پاسخ داده شود، لازم است که اطلاعات علمی موجود در این زمینه به دقت مورد بررسی قرار گیرد و نتایج به دست آمده به طور صحیح تجزیه و تحلیل شوند. به همین دلیل در این مقاله درباره عوارض کرچک می‌خوانیم و موضوع دانه کرچک و مرگ را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
دانه کرچک چیست؟
گیاه کرچک (Ricinus communis) گیاهی علفی یا درختچه‌ای است که در بسیاری از مناطق به دلیل دانه‌های سمی خود شناخته می‌شود. اگرچه وجود مواد سمی در گیاه کرچک تایید شده است، اما با وجود سمیت، کاربردهای متنوعی در صنایع مختلف دارد و به عنوان یکی از انواع گیاهان دارویی نیز شناخته می‌شود. گیاه کرچک سابقه‌ای طولانی در تاریخ بشر دارد. شواهد نشان می‌دهد که از دانه‌های کرچک در مصر باستان برای مصارف دارویی و آرایشی استفاده می‌شده است. در قرون وسطی، این گیاه در اروپا به عنوان منبع روغن برای چراغ‌ها و همچنین در فرآیندهای نساجی مورد استفاده قرار می‌گرفت. روغن کرچک هم اکنون یکی از انواع روغن‌ها است که در طب سنتی کاربرد فرواوانی دارد.
گیاه کرچک می‌تواند تا 12 متر ارتفاع داشته باشد. برگ‌های آن بزرگ، پنجه‌ای شکل و با حاشیه دندانه دار هستند. گل‌های این گیاه به صورت خوشه‌ای ظاهر می‌شوند و به رنگ‌های مختلفی مانند سفید، صورتی و قرمز دیده می‌شوند. میوه یا دانه کرچک یک کپسول سه قسمتی است که حاوی دانه‌های قهوه‌ای یا سیاه رنگ است. این دانه‌ها 3 تا 4 سانتی متر طول و 1 تا 1.5 سانتی متر عرض دارند. دانه کرچک دارای یک پوشش سخت و براق است و مواد سمی‌ای که در کرچک وجود دارند مربوط به همین قسمت پوشش می‌شود. در زیر پوشش دانه، دو لپه و یک جوانه وجود دارد. لپه‌ها منبع غذایی جنین گیاه هستند و جوانه با رشد به گیاه جدید تبدیل می‌شود. در ادامه به ارتباط دانه کرچک و مرگ و تاثیری که بر بدن افراد دارد توضیح می‌دهیم.
دانه کرچک و مرگ بر اثر مصرف بیش از حد معمول- دیجی عطار
دانه کرچک و مرگ
علی رغم تمامی فواید و کاربردهایی که کرچک برای بشریت داشته و دارد، دز زیادی مواد سمی در پوشش این گیاه یافت می‌شود که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. ماده سمی موجود در این گیاه، ماده‌ای به نام ریسین است. ریسین به عنوان یکی از قوی‌ترین سموم طبیعی جهان شناخته می‌شود و کشندگی بالایی دارد. سال‌های طولانی است که درباره میزان کشندگی دانه کرچک، میان افراد عامه و همچنین متخصصان بحث و گفتگو است. اما به طور کلی در برخی موارد گزارش شده که بلعیدن چند عدد از این دانه‌ها موجب مرگ انسان‌ها یا حیوانات شده است.
آیا سمی بودن دانه‌های کرچک حقیقت دارد؟
سمیت کرچک، موضوعی که برای سال‌های طولانی با انتشار اخبار و گزارش‌هایی از مسمومیت افراد به دنبال مصرف این دانه‌ها، به بحثی داغ تبدیل شده است. همواره متخصصین زیادی به بیان عوارض دانه کرچک پرداخته‌اند و مصرف آن را منع کرده‌اند. با این حال، جای تعجب است که گزارش‌های مسمومیت با این دانه‌ها بسیار نادر است. به بیانی دیگر، بر اساس اطلاعات گینس در سال 2007، گیاه کرچک سمی‌ترین گیاه جهان شناخته شده بود، اما چه قدر گزارش از مرگ بر اثر خوردن کرچک گزارش شده است؟
بگذارید با یک مثال توضیح بدهیم. دانه‌های کرچک در برخی از کشورها مانند هند، به صورت خودرو در مکان‌های مختلف مانند کنار خیابان‌ها می‌رویند و دسترسی به آنها بسیار آسان است، اما تا به حال گزارش خودکشی با دانه‌های کرچک در هند به دست نرسیده.
مزه دانه کرچک بسیار تلخ و ناخوشایند است. همین طعم باعث می‌شود افراد به محض جویدن دانه، آن را تف کنند و از بلعیدن کامل آن خودداری کنند. تلخی ریسین به قدری شدید است که حتی کودکان نیز به طور غریزی از خوردن آن امتناع می‌کنند.
مسمومیت دردناک:
علائم مسمومیت با ریسین در هنگام استخراج ریسین از کرچک بسیار دردناک و ناخوشایند است. این علائم شامل حالت تهوع، استفراغ، اسهال، کاهش فشار خون، تپش قلب، و حملات شدید می‌شود. درد شدید ناشی از مسمومیت، فرد را به شدت مضطرب و آشفته می‌کند و او را به دنبال کمک فوری سوق می‌دهد. از سوی دیگر، دردناک بودن درد این ماده باعث می‌شود تا افراد آن را برای خودکشی انتخاب نکنند.
محدودیت در جذب سم:
دانه‌های کرچک دارای پوشش سختی هستند. این پوشش باعث می‌شود که ریسین به طور کامل در دستگاه گوارش آزاد نشود و بخشی از آن از بدن دفع شود. همچنین، اسید معده می‌تواند بخشی از ریسین را تجزیه کند و سمیت دانه کرچک را کاهش دهد.
نجویدن کامل:
با توجه به سخت بودن دانه‌ها و طعم ناخوشایند آن، جویدن و سپس بلعیدن کامل این دانه‌ها دشوار است. مسمومیت و مرگ زمانی رخ می‌دهد که افراد و حیوانات فراتر از دز معمول دانه‌های کرچک را به طور کامل بجوند و آن را قورت بدهند. در صورتی که این دانه‌ها شکسته نشوند و سالم قورت داده شوند، سم زیادی از آنها خارج نمی‌شود و در عوض از سیستم گوارش رد شده و دفع خواهد شد.
بررسی عوارض کرچک در استفاده کوتاه مدت و طولانی مدت- عطاری دیجی عطار
خوردن چند دانه کرچک مجاز و بی خطر است؟
با این که دانه‌های کرچک حاوی سم هستند، اما با کاربردهای فراوان و فواید بسیاری که دارند باز هم به عنوان یک نوع از انواع داروهای گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر دز مصرفی این گیاه رعایت شود، کاملا بی خطر خواهد بود و دیگر مشکلی برای مصرف آن باقی نمی‌ماند. اما درباره این که دز مصرفی مناسب آن چه قدر است، نمی‌توان یک جواب قاطع داد. میزان دوز کشنده ریسین به عوامل مختلفی مانند سن، وزن و سلامت فرد بستگی دارد. به طور کلی، طبق گزارشات بلعیدن 4 تا 8 دانه کرچک برای بزرگسالان کشنده محسوب می‌شود. با این حال این تعداد برای برخی افراد متفاوت بوده است و آنها را دچار مسمومیت موقتی کرده است. در کل برای مصرف دانه‌های کرچک، توصیه می‌شود دز مصرفی را به حداقل برسانید.
عوارض کرچک
اگرچه تعداد مرگ و میرهای ناشی از مصرف دانه کرچک زیاد نیست، اما عوارض مصرف بیش از حد معمول آن بسیار فراوان و شدید هستند. در ادامه بیشترین عوارض کرچک را توضیح می‌دهیم:
تهوع و استفراغ: ریسین(ماده سمی موجود در پوشش بیرونی دانه‌های کرچک) به شدت دستگاه گوارش را تحریک می‌کند و باعث تهوع و استفراغ شدید می‌شود.
برافروختگی دهان و حنجره: این علامت به دلیل تحریک شدید مخاط دهان و حنجره توسط ریسین ایجاد می‌شود. برافروختگی دهان و حنجره می‌تواند با درد، سوزش و خشکی همراه باشد.
اسهال: اسهال خونی یکی از علائم شایع مسمومیت با ریسین است که می‌تواند منجر به کم آبی بدن و در نتیجه ضعف شدید بدنی شود.
کاهش فشار خون: ضعف بدنی که در پی جویدن دانه‌های کرچک و بلعیدن آنها، فشار خون را به صورت شدید و ناگهانی کاهش می‌دهد.
درد شکم: دردهای شکمی شدید و گرفتگی عضلات، از دیگر علائم شایع مسمومیت با ریسین هستند.
نارسایی تنفسی: ریسین موجود در دانه کرچک می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند و باعث تنگی نفس، سرفه‌های خونی و در نهایت نارسایی تنفسی شود.
خونریزی داخلی: ریسین می‌تواند به عروق خونی آسیب برساند و باعث خونریزی داخلی در معده، روده و سایر اندام‌ها شود.
تشنج: مصرف کرچک بیش از دز مصرفی معمول، باعث مسمومیت شدید با ریسین شده و ممکن است فرد دچار تشنج شود.
کما: در صورت مصرف بیش از حد کرچک، مسمومیت شدید با ریسین می‌تواند منجر به کما و از دست رفتن سطح هوشیاری شود.
مرگ: در پی مصرف بیش از مقدار توصیه شده، اگر مسمومیت با ریسین به موقع درمان نشود فرد مسموم بین 3 تا 5 روز پس از بروز علائم جان خود را از دست می‌دهد.
آسیب به کبد و کلیه‌ها: کرچک در پی استفاده طولانی مدت می‌تواند به کبد و کلیه‌ها آسیب جدی برساند و منجر به نارسایی این اندام‌ها شود. نارسایی کبد و کلیه می‌تواند عوارض خطرناکی مانند زردی، تورم، خستگی و ضعف را به دنبال داشته باشد.
آسیب به ریه‌ها: با مصرف طولانی مدت، ریسین می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند و باعث مشکلات تنفسی مزمن مانند تنگی نفس، سرفه و ذات‌الریه شود.
آسیب به سیستم عصبی: پس از مدت استفاده طولانی، ریسین موجود در دانه‌های کرچک می‌تواند به سیستم عصبی آسیب برساند و باعث مشکلات عصبی مانند لرزش، ضعف عضلانی، سردرد و مشکلات حافظه شود.
خرید دانه کرچک به صورت حضوری و غیر حضوری- فروشگاه آنلاین دیجی عطار
جالب است بدانید
گیاه کرچک در بسیاری از نقاط جهان به عنوان گیاه زینتی کاشته می‌شود.
در طول تاریخ، از دانه‌های کرچک به عنوان سلاح شیمیایی استفاده شده است.
در برخی کشورها، کشت، نگهداری و فروش گیاه کرچک به دلیل خطرات آن محدود یا ممنوع شده است.
دانه کرچک و فرآورده‌های آن مصارف مختلفی از جمله در موارد پزشکی و صنعتی دارد.
در سال 2013، یک نامه حاوی سم ریسین که از دانه‌های کرچک استخراج شده بود، به قصد کشتن رئیس جمهور وقت آمریکا برای او ارسال شده بود که خنثی شد.
خرید دانه کرچک
همانطور که حتما متوجه شدید، دانه کرچک به خودی خود خطری ندارد و تنها با مصرف بیش از حد و نادرست آن است که سمی و کشنده خواهد بود. بنابراین اگر موارد ایمنی را رعایت کنید، می‌توانید با خیال راحت از فواید این دانه استفاده کنید.
عطاری آنلاین دیجی عطار، یک فروشگاه معتبر و اینترنتی است که می‌توانید برای سفارش دمنوش‌ها، گیاهان دارویی و هرآنچه در طب سنتی نیاز خواهید داشت، از طریق آن اقدام کنید. برای کسب مشاروه رایگان و خرید دانه کرچک، با شماره تلفن 02146040451 تماس حاصل کنید.
